Primaire emoties zijn basisemoties die direct optreden als reactie op een stimulus of gebeurtenis. Ze zijn fundamenteel en universeel omdat ze dwars door alle culturen voorkomen en bij mensen van alle leeftijden worden waargenomen. Bijvoorbeeld: blijdschap, verdriet, angst, woede, verbazing en afkeer. 

Primaire emoties zijn heftig, kortstondig, intens maar helend. Ze houden vaak een paar minuten aan.

Secundaire emoties, het woord zegt het al, die komen na de primaire emoties. Als de pijn te groot is of er speelt een overlevingsmechanisme na een bepaalde gebeurtenis, dan kan de primaire emotie overschaduwd worden door secundaire emotie. 

Voorbeelden van secundaire emoties zijn schuldgevoel, schaamte, jaloezie, spijt, trots. Deze blijven langdurig (dagen, maanden, jaren) aanwezig en zijn destructief en zijn niet helend. 

Het begrijpen van zowel primaire als secundaire emoties kan helpen bij het verkrijgen van inzicht in onze emotionele reacties en kan bijdragen aan effectievere emotionele regulatie en communicatie. 
Systemisch werk richt zich op het vrijmaken en uiten van primaire emoties waardoor heling en verlichting ontstaat. Je maakt ruimte in jezelf.